Heeft u dat nou ook? Bij een veelgebruikt woord waar je niet meteen het juiste beeld bij krijgt? En daardoor aan iets anders denkt? Pas na even denken weet je wat bedoeld wordt.
Ik heb dat zelf bijvoorbeeld met het woord mantelzorg. Dat komt zo: Als ik dat lees of hoor zie ik als eerste de zondagse jas van mijn moeder voor me, haar ‘mantel’. Na enig nadenken komt pas het begrip bescherming naar boven en koppel ik dat aan zorgen voor iemand.
En bij de vakterm ‘het voorliggend veld‘ – sorry hoor – maar dan zie ik toch echt eerst een groen grasveld voor me en daarna “het totaal aan algemene voorzieningen dat beschikbaar is in een wijk of gemeente”.
Met dank aan Annie
Ik sprak laatst met Annie. Zij is respijtvrijwilliger voor een echtpaar. Annie helpt elke week een meneer die vergeetachtig wordt vanwege dementie door hem gezelschap te houden. Mevrouw is mantelzorger heeft dankzij Annie die middag voor zichzelf om even op adem te komen of de boodschappen te doen.
Annie zei: “De woorden mantelzorg en respijtzorg vind ik lastig. Er zijn best veel dingen nieuw vergeleken met vroeger – je moet mensen wel duidelijk uitleggen wat het is. Veel is in het Engels tegenwoordig. Heel veel dingen kan ik daardoor niet meer plaatsen. Het is voor de mensen niet meer bekend waar je aan moet kloppen. Voorheen had je andere termen en als je hulp zocht; dan wist je wat de wijkverpleging deed.”
En ik dacht bij mezelf: Annie je slaat de spijker op zijn kop.
Het zijn eigenlijk vaktermen, begrippen die bedacht zijn om iets alledaags een eenduidige naam te geven. Ik noem het struikelwoorden. Je komt er zelf niet op, ze zijn met veel aandacht en deskundigheid gemaakt. En nadat je de uitleg hoort weet je beter wat het betekent. Maar hoe weten Annie en ik in één oogopslag wat er mee wordt bedoeld? En wat je er mee kunt?
Wanneer spreek je van mantelzorg?
Toch maar even op google gezocht naar een duidelijke omschrijving. Ik kwam uit bij handicap.nl. Daar staat: Dit hangt af van de relatie tussen jou en degene die zorg nodig heeft, en hoe belastend die zorg is. Over het algemeen kan je stellen dat je mantelzorger bent wanneer je zorg verleent die verder gaat dan de zogenoemde ‘gebruikelijk hulp’, die in redelijkheid mag worden verwacht van partners, ouders en kinderen. Geen rotsvaste definitie dus. Er bestaat niet zoiets als een mantelzorgtoets die je automatisch erkenning geeft als mantelzorger en je recht geeft op vergoedingen of kortingen.
Mantelzorger ben je geworden
Daar heb je veelal niet om gevraagd en je hebt er niet voor geleerd. Vanuit verantwoordelijkheid en liefde voor je partner, kind of ouder(s) zorg je dan voor elkaar. En dat gedurende langere tijd. Dat kost energie en begrip, en – vaak onbewust – cijfer je jezelf weg. Totdat het een keer te veel is en het niet meer gaat.
De gevolgen van langdurige mantelzorg zijn voor de eigen gezondheid en de relatie met de zorgvrager zijn vaak ingrijpend en vooraf onbekend. Voorlichting en tijdige signalering en verwijzing door hulpverleners bij overbelasting zijn daarom belangrijk.
Wie kan je helpen?
Ik sprak ook met enkele mantelzorgondersteuners. Dat zijn medewerkers van een welzijnsorganisatie die de mantelzorgers kunnen helpen. Zij komen meestal pas in beeld als er sprake is van overbelasting. Het zou daarom goed zijn als je eerder weet wie je kan helpen.
Via de betrokken zorgverleners zoals de wijkverpleging, casemanager of huisarts wordt de mantelzorger verwezen naar deze mantelzorgondersteuners. Afhankelijk van de situatie kunnen zij helpen met informatie geven, hulp bij zorgtaken zoeken en inspelen op de toename van de zorglast. En door begeleidingsgesprekken, groepswerk of lotgenotencontact kan de mantelzorger op verhaal komen.
Mooi werk dat helpt om de zorgtaak uit te kunnen blijven uitvoeren zoals het beste bij de situatie en bij je past. En je kunt je verhaal kwijt, de zorgen en emoties waar je je naasten niet mee lastig wil vallen.
Weet u een ander woord?
Ik vraag me daarom samen met Annie af: welk woord past hierbij zodat iedereen weet waarover het gaat bij mantelzorg of respijtzorg? En waar je hulp kunt vragen.
Is een term als “Zorgen voor een ander” (of …voor je man, je moeder, voor je kind etc.) en “Even tijd voor jezelf” misschien iets? Of weet u een ander woord dat snel herkenbaar is en te vermelden bij mantelzorg of respijtzorg?
